Badanie hierarchicznej kontroli norm to już w tej chwili standard na poziomie światowym. Czas na małą wycieczkę do Ameryki Południowej, gdzie również taki mechanizm istnieje. W paru słowach postaram się przybliżyć, jak wygląda badanie zgodności norm z konstytucją w trzech wybranych przeze mnie krajach: Meksyku, Chile oraz Kolumbii.
Zacznijmy od Meksyku, który ma najbardziej odbiegający od polskiego system badania konstytucyjności prawa. Konstytucja Meksyku nie przewiduje czegoś takiego jak sąd konstytucyjny sensu stricto. Hierarchiczną kontrolą norm zajmują się dwa organy: Sąd Najwyższy i Najwyższy Trybunał Wyborczy. Szczególnie druga z tych instytucji zasługuje na uwagę. Najwyższy Trybunał Wyborczy jest tą instytucją, która zajmuje się problemami kontrowersyjnymi. Jego wyroki są szeroko komentowane w mediach – ostatni głośny (również w Polsce) wyrok Trybunału stwierdził, że udział duchownych w życiu politycznym (również poruszanie tematów związanych z polityką w trakcie kazań z ambony) jest niezgodny z Konstytucją, która gwarantuje apolityczność księży (art. 130 Konstytucji Meksyku) – dodatkowo godzi również w podstawowe zasady konstytucyjne, tzn. demokratyzm, laickość oraz federacyjny charakter państwa.
Jeśli chodzi o Chile, to tutaj badaniem hierarchicznej kontroli norm zajmuje się, podobnie jak w Polsce, Trybunał Konstytucyjny. Są jednak pewne różnice, np. mechanizm „obowiązkowej kontroli prewencyjnej norm organicznych” – oznacza to, że przed wejściem w życie absolutnie każda ustawa tego typu ląduje w Trybunale, który ma z kolei obowiązek zbadać jej konstytucyjność. Zasadniczą jednak różnicą jest to, że Trybunał w Chile może badać konstytucyjność na każdym etapie procesu legislacyjnego (poczynając od projektu ustawy). Charakterystyczne dla Chile jest również to, że wpływ na skład Trybunału ma wiele instytucji: Prezydent, Rada Bezpieczeństwa Narodowego, Senat. Ex lege w składzie zasiada też 3 sędziów Sądu Najwyższego.
Konstytucja Kolumbii również gwarantuje istnienie sądu konstytucyjnego, który bada integralność prawa z konstytucją. W tym przypadku ten sąd również nosi nazwę Trybunału Konstytucyjnego. Podobnie jak w Chile, skład kreowany jest przez kilka instytucji: Prezydenta, Senat, Sąd Najwyższy oraz Izbę Reprezentantów. Kolumbijski TK bada zgodność ustaw i innych aktów z Konstytucją, a także ma charakter ostatecznej apelacji, jeśli chodzi o sprawy związane z interpretacją Konstytucji. Trybunał Konstytucyjny w Kolumbii nie wyróżnia się jakimiś specyficznymi rozwiązaniami, budzi jednak zainteresowanie jego orzecznictwo, które ma charakter bardzo liberalny ( przykładowo w 2007r. stwierdził, że pary homoseksualne powinny mieć takie same prawa jak pary heteroseksualne).
Iga Bielejewska