Dziś upływa 224 rocznica uchwalenia przez polski sejm Ustawy Rządowej z dnia 3 maja 1791 r., zwana popularnie Konstytucją Trzeciego Maja. Była drugim, a biorąc pod uwagę zapomnianą konstytucję korsykańską, trzecim takim aktem prawnym na świecie. Została uchwalona w trudnej dla ówczesnej Rzeczypospolitej sytuacji politycznej, w której kraj pozostawał ściśle uzależniony od zagranicznych mocarstw, a zwłaszcza Rosji.
Najważniejszymi postanowieniami Konstytucji 3 Maja było:
– zniesienie liberum veto
– wprowadzenie monarchii dziedzicznej zamiast elekcyjnej
– wprowadzenie kadencyjności sejmu
– przyznanie przywilejów mieszczaństwu m.in. zarezerwowanego dotychczas dla szlachty prawa nabywania ziemi
Jak pisał to uznany polski historyk śp. prof. Jerzy Łojek, Konstytucja 3 Maja stała się przejawem i symbolem samodzielnego i niepodległego decydowania przez Polaków i Litwinów o losach Rzeczypospolitej. Była świadectwem odzyskania niepodległości.
Polska konstytucja została zauważana w Europie i spotkała z ciepłymi komentarzami. Szczególnie często podkreślano, że wprowadza ona ważne dla interesu państwa zmiany w bezkrwawy sposób – inaczej niż we Francji, targanej wówczas krwawą rewolucyjną zawieruchą. Mimo to Konstytucja 3 Maja nie obowiązywała długo, bo wkrótce po jej uchwaleniu doszło do zbrojnej interwencji Cesarstwa Rosyjskiego, która doprowadziło do abdykacji króla Stanisława Augusta Poniatowskiego oraz pierwszego rozbioru Polski.
jr