Sygn. akt U 8/14
Sentencja orzeczenia:
§ 10 ust. 4 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 10 sierpnia 2004 roku w sprawie wykazu zakładów psychiatrycznych i zakładów leczenia odwykowego przeznaczonych do wykonywania środków zabezpieczających oraz składu, trybu powoływania i zadań komisji psychiatrycznej do spraw środków zabezpieczających jest niezgodny z art. 92 ust. 2 Konstytucji RP;
2) § 1 pkt 3 załącznika Nr 6 do rozporządzenia wymienionego w pkt 1 jest niezgodny z art. 41 ust. 1 i art. 47 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP;
3) § 2 ust. 1 pkt 5 załącznika Nr 6 do rozporządzenia wymienionego w pkt 1 w zakresie, w jakim przewiduje prawo osoby, wobec której realizowany jest środek zabezpieczający w warunkach wzmocnionego i maksymalnego zabezpieczenia, do niekontrolowanych rozmów telefonicznych w godzinach ustalonych przez kierownika zakładu jest niezgodny z art. 49 Konstytucji RP.
Uwagi wprowadzające:
Trybunał Konstytucyjny w składzie: Andrzej Wróbel (przewodniczący), Marek Zubik (sprawozdawca) oraz Stanisław Biernat po rozpoznaniu wniosku skierowanego przez Rzecznika Praw Obywatelskich, którego przedmiotem było zbadanie konstytucyjności przepisów rozporządzenia (a także załączników) Ministra Zdrowia z 2004 r. w sprawie wykazu zakładów psychiatrycznych i zakładów leczenia odwykowego przeznaczonych do wykonywania środków zabezpieczających oraz składu, trybu, powołania i zadań komisji psychiatrycznej do spraw środków zabezpieczających; orzekł, że wszystkie zaskarżone przepisy są zgodne z Konstytucją RP. W trakcie rozprawy przedstawicielka Ministerstwa Zdrowia przyznała, że Ministerstwo już wcześniej przychyliło się do uwag przedstawionych przez Rzecznika i poinformowała , że od listopada 2014 r. (wniosek został złożony przez RPO we wrześniu 2014 r.) trwają prace nad zmianą zaskarżonych przepisów – z tego powodu przedstawicielka Ministerstwa Zdrowia wniosła o umorzenie postępowania.
Zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich, § 10 ust. 4 kwestionowanego rozporządzenia Ministra Zdrowia godzi w art. 92 ust. 2 konstytucji. Zawiera on bowiem subdelegację do wydania przepisów wykonawczych w zakresie, w jakim do ich wydania został upoważniony wyłącznie minister właściwy do spraw zdrowia w porozumieniu z Ministrem Sprawiedliwości.
Wnioskodawca podnosił również, że § 1 pkt 3 załącznika Nr 6 do kwestionowanego rozporządzenia narusza art. 41 ust. 1 i art. 47 w związku z art. 31 ust. 3 konstytucji. Ogranicza bowiem wolność osobistą oraz prawo do ochrony życia prywatnego poprzez samoistne wprowadzenie w rozporządzeniu kontroli osobistej osób przyjmowanych do zakładu dysponującego warunkami wzmocnionego lub maksymalnego zabezpieczenia.
W ocenie wnioskodawcy § 2 ust. 1 pkt 5 załącznika Nr 6 do kwestionowanego rozporządzenia poprzez ograniczenie wolności komunikowania się pacjentów, w przypadku wydzielenia do ich użytku aparatów telefonicznych jedynie do godzin ustalonych przez kierowników zakładów, podczas gdy ograniczenie wolności i tajemnicy komunikowania się może nastąpić wyłącznie w ustawie, narusza art. 49 konstytucji.
Stanowisko oraz argumentację Rzecznika poparł w trakcie rozprawy Prokurator Generalny, który również wnosił o uznanie zaskarżonych przepisów za niezgodne z konstytucją.
Stanowisko Trybunału:
Trybunał przyznał rację Rzecznikowi Praw Obywatelskich i orzekł o niezgodności wszystkich zaskarżonych przepisów z podanymi we wniosku wzorcami konstytucyjnymi. W orzeczeniu wskazano, że tak jak wykazał we wniosku Rzecznik, zakwestionowany przepis rozporządzenia przekazywał kompetencję do określenia regulaminu kierownikowi ośrodka, mimo że zgodnie z ustawą regulamin organizacyjno-porządkowy wykonywania środków zabezpieczających powinien być uregulowany w rozporządzeniu wydanym przez ministra. Naruszył tym samym zakaz subdelegacji określony w art. 92 ust 2 Konstytucji. Trybunał wskazał, że nie ma ustawowej podstawy, która określiłaby zasady przeprowadzenia kontroli osobistej osoby przyjmowanej do zakładu psychiatrycznego. Trybunał stwierdził również, że w ustawie nie ma podobnej podstawy dla wprowadzenia ograniczenia czasowego na korzystanie z rozmów telefonicznych przez osobę wobec której stosuje się środki tymczasowe (stosowane przez sąd jako środek prewencyjny). Ze względu na te okoliczności Trybunał orzekł, że zakwestionowane przepisy są niezgodne z zaskarżonymi przepisami ze względu na nieodpowiednią formę wprowadzenia.
IB