Tragiczne wydarzenia, które miały miejsce w piątek 13 listopada w Paryżu, skłoniły prezydenta François Hollande’a do zadekretowania stanu wyjątkowego na terenie Francji kontynentalnej i zamorskiej. W tych wyjątkowych okolicznościach warto przyjrzeć się, jak francuskie prawo reguluje ten stan.
Stan wyjątkowy (fr. état d’urgence) jest jednym ze stanów nadzwyczajnych przewidzianych przez francuskie prawo. Uregulowany został przez ustawę z dnia 3 kwietnia 1955 roku dotyczącą stanu wyjątkowego (loi nº 55-385) wobec wydarzeń związanych z trwającą wówczas wojną w Algierii. Ostatni raz ogłoszony został przez Jacques’a Chirac’a w 2005 roku w sytuacji zamieszek na przedmieściach Paryża.
Stan wyjątkowy przyznaje władzom cywilnym, na określonym terytorium, wyjątkowe kompetencje policyjne pozwalające na ograniczenie wolności poruszania się i pobytu, nakazanie zamknięcia miejsc publicznych, konfiskatę broni oraz tzw. przeszukania „administracyjne” (bez nakazu sądowego).
Wprowadzenie stanu wyjątkowego wymaga wypełnienia warunków dotyczących istoty sytuacji i formy. Zadekretować go można na całości lub części terytorium w razie grożącego niebezpieczeństwa spowodowanego poważnym zamachem na porządek publiczny. Dekretowany jest przez Radę Ministrów i nie może być przedłużony więcej niż o 12 dni. By wprowadzić stan wyjątkowy na dłuższy czas wymagana jest ustawa, przewidująca także datę jego końca.
Prezydent Francji François Holland w swoim wystąpieniu przed Kongresem (jest to wspólne posiedzenie Zgromadzenia Narodowego i Senatu odbywające się w Wersalu) wyraził potrzebę rewizji konstytucji z 1958 r., w tym w celu włączenia do niej dyspozycji dotyczących stanu wyjątkowego, który, w przeciwieństwie do „stanu oblężenia”, uregulowany jest jedynie na poziomie ustawowym.
W czwartek 19.11. Zgromadzenie Narodowe przyjęło ustawę wydłużającą stan wyjątkowy o trzy miesiące.
Weronika Adamska