Nieudana próba zmian w korpusie SC


K 5/15

17 listopada 2015 r. Trybunał Konstytucyjny wydał wyrok w sprawie zainicjowanej przez Komisję Krajową NSZZ „Solidarność”. Wniosek złożony przez Komisję dotyczył zbadania zgodności art. 239 § 3 pkt 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy z art. 59 ust. 2 i 4 Konstytucji RP w związku z międzynarodowymi Konwencjami.

Trybunał orzekł, że powyższy artykuł jest zgodny z art. 59 ust. 2 i 4 Konstytucji w związku z art. 11 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, art. 6 ust. 2 Europejskiej Karty Społecznej oraz art. 1 i 7 Konwencji nr 151 Międzynarodowej Organizacji Pracy dotyczącej ochrony prawa organizowania się i procedury określania warunków zatrudnienia w służbie publicznej. Ponadto Trybunał uznał, że art. 239 § 3 pkt 1 k.p. nie jest niezgodny z art. 4 Konwencji nr 98 dotyczącej stosowania zasad prawa organizowania się i rokowań zbiorowych.

Głównym problemem, z jakim przyszło się zmierzyć Trybunałowi, było określenie, czy wyłączenie możliwości zawierania przez związki zawodowe układów zbiorowych na rzecz członków korpusu służby cywilnej jest zgodne z Konstytucją w związku z powyższymi umowami. TK w swym orzeczeniu szczególnie podkreślił, że prawo związku zawodowego do zawierania układu zbiorowego nie ma charakteru absolutnego i może podlegać ograniczeniom, jeśli zostaną spełnione przesłanki przewidziane w art. 59 ust. 4 lub art. 31 ust. 3 Konstytucji.  Trybunał odwołał się w tym miejscu do swojego dotychczasowego orzecznictwa w celu wykazania, że w sytuacji ograniczania wolności związkowych nie wystarczy powołać się na art. 59 ust. 4 i wiążące Rzeczpospolitą umowy, ale także na art. 31 ust. 3 Konstytucji (sygn. K 1/13). W ocenie Trybunału wolność zrzeszania się w związkach zawodowych (art. 59 ust. 1 Konstytucji) jest silniejsza niż powiązane z nią pozostałe wolności związkowe (m.in. z ust. 2). Z tego wynika, że ewentualne ograniczenia pozostałych wolności związkowych mogą mieć szerszy zakres niż ograniczenie podstawowej wolności zrzeszania się.

Korpus służby cywilnej, w myśl art. 153 Konstytucji, działa w urzędach administracji rządowej w celu zapewnienia zawodowego, rzetelnego, bezstronnego i politycznie neutralnego wykonywania zadań państwa, a jego zwierzchnikiem jest Prezes Rady Ministrów. Zdaniem Trybunału okoliczności prowadzenia negocjacji układowych mogłyby negatywnie oddziaływać na zapisane w Konstytucji cechy służby cywilnej. Warunki pracy członków korpusu są ustalane w drodze aktów normatywnych, w których powstawaniu biorą udział związki zawodowe w ramach konsultacji.  Członkowie służby cywilnej mają prawo przynależeć do związków zawodowych. Związki te mogą prowadzić rokowania we wszystkich sprawach za wyjątkiem tych, które zmierzają do zawarcia układu zbiorowego pracy. Jak podkreślił Trybunał praca członków korpusu, niezależnie od tego czy do zatrudnienia doszło poprzez umowy o pracę czy na podstawie mianowania, tworzy całościowy system, który ma gwarantować realizację zadań państwa. Bez wątpienia układowa metoda określania warunków zatrudnienia do takich założeń nie pasuje, gdyż jak już zostało wspomniane, warunki zatrudnienia wynikają z aktu normatywnego, a oprócz tego mogłaby ona doprowadzić do wewnętrznego zróżnicowania pozostałych warunków zatrudnienia.

Trybunał zwrócił także uwagę, że w umowach międzynarodowych nie ma bezwzględnego nakazu ustalania warunków zatrudnienia członków korpusu w drodze negocjacji i zawarcia układu zbiorowego pracy w rozumieniu kodeksu pracy.  Interpretując konwencje można wywieść, że prawo krajowe powinno zapewnić możliwość uczestniczenia przedstawicieli urzędników publicznych we wspomnianym już wcześniej szeroko rozumianym procesie określania warunków zatrudnienia (wydawanie ustaw i aktów wykonawczych) poprzez konsultacje z przedstawicielami związków, w trakcie których mogą oni przedstawić swoje opinie.

Na koniec Trybunał podkreślił, że przedmiotem rozprawy nie było ocenienie czy państwo gwarantuje członkom korpusu służby cywilnej należyty poziom wynagrodzenia i inne podstawowe warunki zatrudnienia.

 

Marcin Gralewski

 

Kontakt | Email: legislator.kn@uw.edu.pl

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *


*